Πέρασαν 40 μέρες από το θάνατο του Μαντέλα! Ειπώθηκαν πάρα πολλά και γράφτηκαν πάρα πολλά, κυρίως αγιογραφικά με λίγες εξαιρέσεις. Η τελική απόφαση της ιστορίας δεν μπορεί να εκδοθεί πριν καταλήξει το σύστημα που θεμελίωσε ο Μαντέλα το 1992-94. H Νότιος Αφρική είναι σήμερα σε κρίση. Μια εικοσαετία μετά το τέλος του Απαρτχάιντ, η Ν. Αφρική παραμένει μια από τις πιο άνισες και βίαιες κοινωνίες του πλανήτη με μεγάλη ανεργία, χαμηλούς ρυθμούς ανάπτυξης και έναν αιματοβαμμένο συνδικαλισμό.
Η εντυπωσιακή συγκέντρωση αρχηγών και προσωπικοτήτων για το μνημόσυνο του Μαντέλα, υπογράμμισε την ακτινοβολία του και την νέα ακτινοβολία ολόκληρης της μαύρης Αφρικής. Ο Μαντέλα έχει μπει στο πάνθεο των ηρώων των αντί-ρατσιστικών και απελευθερωτικών αγώνων.
Η τεράστια όμως φήμη του οφείλεται στη συστράτευση των ιμπεριαλιστικών κύκλων και ΜΜΕ που βέβαια δεν ενδιαφέρονται για τον επαναστάτη αλλά για τον συμβιβαστή που έσωσε τους ρατσιστές, τις εξορυκτικές πολυεθνικές (ΚΑΙ ΤΟΥΣ ΛΑΟΥΣ) της Ν. Αφρικής από το μακελειό. Η δόξα αυτή ανήκει ΚΑΙ στον F.W. De Klerk που μπόρεσε να οδηγήσει τους δικούς του θερμοκέφαλους οπαδούς στο συμβιβασμό.
Τα 5 εκ. των λευκών ήταν διχασμένα. Τα ανώτερα στελέχη των μεγάλων πολυεθνικών και οι κάθε λογής μορφωμένοι επαγγελματίες όχι μόνο δεν φοβόντουσαν το τέλος του απαρτχάιντ αλλά προσβλέπαν και σε συγκεκριμένα οφέλη από την ομαλοποίηση των διεθνών σχέσεων της χώρας. Η "λαϊκή δεξιά" όμως το έτρεμε. Oι ανειδίκευτοι λευκοί μεροκαματιάρηδες ήξεραν πολύ καλά ότι οι “φυλετικά κατώτεροι μαύροι” μπορούσαν να τους πάρουν τις δουλειές την επόμενη μέρα. Είναι πλέον γνωστό ότι στην Νότιο Αφρική όπως και στη Μοζαμβίκη οι ρατσιστές είχαν ετοιμάσει τον εμφύλιο σε συνεργασία με “δωσίλογους” μαύρους.
Η δόξα της ειρηνικής υπέρβασης του απαρτχάιντ ανήκει ΚΑΙ σε έναν τρίτο ήρωα της ειρήνης - ίσως τον μεγαλύτερο του 20 αιώνα - στον άνθρωπο που τερμάτισε τον ψυχρό πόλεμο : στον Μιχαήλ Γκορμπατσώφ! Αυτός ουσιαστικά έβγαλε τον Μαντέλα από τη φυλακή. Αυτός έλυσε τα χέρια του Ντεκλέρκ.
Ποια θα ήταν η κατάληξη αν δεν υπήρχε συμβιβασμός ; Δεν μπορούμε να το ξέρουμε με βεβαιότητα, αλλά αν κρίνουμε από την Μοζαμβίκη την Ανγκόλα και τη Λ.Δ. Κονγκό οι θυσίες θα ήταν τρομακτικές και το βιοτικό επίπεδο θα αργούσε να ανακάμψει. Όμως η λύση που δόθηκε ήτανε κυριολεκτικά “επιδερμική”. Καταργήθηκαν οι φυλετικές διακρίσεις και έμεινε άθικτο το τερατώδες κοινωνικό σύστημα. Αυτά δεν αποτελούν καταδίκη του ιστορικού συμβιβασμού. Για να καταδικάσουμε τη λύση που δόθηκε πρέπει να αποδείξουμε ότι υπήρχε καλύτερη. Πρέπει να αποδείξουμε ότι το ANC και οι κομουνιστές μπορούσαν να κερδίσουν έναν εμφύλιο και ότι μετά το τέλος του θα είχαν πρόταση ανασυγκρότησης που θα απογείωνε την Νοτιοαφρικανική οικονομία για να την οδηγήσει, σε επίπεδα ανώτερα από τα σημερινά, μέσα στα χρόνια των θριάμβων του νεοφιλελευθερισμού, στα χρόνια του Μπους και του Μπλαιρ, και έχοντας απολέσει λευκούς επιστήμονες και ειδικευμένους εργάτες !
Πουθενά στην Αφρική η αριστερά δεν κατάφερε κάτι τέτοιο. Ούτε στην θρυλική Τανζανία του Νυερέρε - την μόνη ίσως χώρα στον κόσμο που κατάφερε μια ειρηνική κολεκτιβοποίηση. Ούτε στη δημοκρατική Σενεγάλη του Σενγκόρ ή στην πρωτοπόρα Γκάνα του Nκρούμα. Ούτε στην σταλινική Αιθιοπία του Μεγκίστου, ούτε στην Μπουρκίνα Φάσο του Θωμά Σανκάρα ούτε στη Μοζαμβίκη, ούτε στην Ανγκόλα, ούτε στη Ζάμπια, ούτε στην Ζιμπάμπουε. Όπου στην υπό-σαχάρια Αφρική αριστερές κυβερνήσεις διαφόρων αποχρώσεων προσπάθησαν κάποια ριζική κοινωνική αλλαγή ή ανατράπηκαν ή συμβιβάστηκαν με τις νεοφιλελεύθερες επιταγές ή οδήγησαν τις χώρες τους σε μεγάλες περιπέτειες. Όχι. Δεν ήταν εφικτός ο σοσιαλιστικός μετασχηματισμός εκείνη την εποχή. Ίσως ο Μαντέλα που δεν τόλμησε ριζικές ανατροπές στη χώρα του, να είχε διδαχθεί κάτι από τον Νυερέρε της Τανζανίας, που τις τόλμησε, αλλά αντιλήφθηκε γρήγορα τα εσωτερικά και εξωτερικά αδιέξοδα, συμβιβάστηκε, χάραξε μια ειρηνική, δημοκρατική διέξοδο για τη χώρα του και αποσύρθηκε, όπως και ο Μαντέλα.
Η παγκόσμια κρίση και η κρίση της Ν. Αφρικής ξαναθέτουν όμως το ζήτημα με δραματικό τρόπο: Μπορεί η αριστερά να προτείνει μια διέξοδο που δεν θα αναδιανείμει απλώς δικαιότερα τα έσοδα από εξορυκτικές δραστηριότητές αλλά θα απελευθερώσει τις παραγωγικές δυνάμεις και θα εξαλείψει την τρομερή σπατάλη της ανεργίας ; Και το πρόβλημα βέβαια δεν είναι αφρικανικό. Η Βενεζουέλα του Τσάβεζ έχει να προτείνει στο παγκόσμιο κίνημα κάτι περισσότερο από δικαιότερη κατανομή των πετροδολαρίων ; Η δικαιότερη κατανομή στηρίζει την εσωτερική ζήτηση και μπορεί να αποτελέσει το πρώτο βήμα για μια δημοκρατική ανάπτυξη αλλά χρειάζονται πολλές ακόμη ριζικές αλλαγές που συχνά υπερβαίνουν τα εθνικά σύνορα. Στην Νότια Αφρική δεν έχουμε ούτε καν δικαιότερη κατανομή…
Τα πράγματα όμως αλλάζουν εσωτερικά και διεθνώς.
Εσωτερικά, μέσα στη Νότια Αφρική, έρχεται στην κάλπη και στα πράγματα μια νέα γενιά που δεν γνώρισε ποτέ το απαρτχάιντ και δεν θεωρεί μεγάλη κατάκτηση το ότι μαύροι και λευκοί μπορούν να τρώνε στα ίδια εστιατόρια. Οι προβλέψεις είναι ότι το ΑΝC θα κερδίσει και τις φετινές εκλογές αλλά θα πέσει πολύ χαμηλότερα από το 60% των τελευταίων 20 ετών. Η σχέση του ΑΝC με τα συνδικάτα έχει κλονιστεί. Υπάρχει μεγάλη πολιτική κινητικότητα. Ανάμεσα στα 19 καινούργια κόμματα, που έχουν ξεφυτρώσει σε 9 μήνες, την μεγαλύτερη ταραχή προκαλούν οι Economic Freedom Fighters του Julius Malema τ. προέδρου της νεολαίας του ANC που διαγράφηκε με την κατηγορία ότι ξεσήκωνε το μίσος κατά των Afrikaners (“Ντώτσηδες" στα Ελληνικά της Ν. Αφρικής, είναι οι λευκοί άποικοι ολλανδικής καταγωγής). Λέγεται ότι οι Μαχητές της Οικονομικής Ελευθερίας έχουν σαν πρότυπο τους τον Θωμά Σανκάρα της Μπουρκίνα Φάσο και θέλουν να εφαρμόσουν τις πολιτικές του για να απαλλάξουν την Ν. Αφρική από την υπερβολική φτώχεια και αδικία.
Εξωτερικά η Κινέζικη ζήτηση και οι κινεζικές επενδύσεις αλλάζουν τα δεδομένα της ηπείρου και το αίτημα για μια δικαιότερη παγκόσμια οικονομική τάξη γίνεται όλο και πιο επιτακτικό. Η Ινδία κήρυξε πενθήμερο εθνικό πένθος για τον Μαντέλα. Θρήνησε έναν διακεκριμένο συναγωνιστή στον αγώνα για μια νέα παγκόσμια τάξη και βέβαια τον συμπατριώτη του Μαχάτμα Γκάντι. Πέρα από τα ΒRΙCS στα οποία συμμετέχει η Ν. Αφρική, νέο βάρος έχει αποκτήσει η διακρατική, Αφρικανική, διπλωματική, πολιτική, οικονομική και στρατιωτική συνεργασία, και βέβαια η Αφρικανική Ένωση και ο ΟΗΕ. Όλα αυτά είναι στην αρχή τους. Τα χειροπιαστά αποτελέσματα είναι λίγα. Οι μεγάλες δυνάμεις συνεχίζουν να παίζουν κυρίαρχο ρόλο. Όμως αυτές οι “κομψές τυπικότητες” που απαιτούν πάντα συμμετοχή των Αφρικανών, έχουν μια ορατή δυναμική. Σε όλα αυτά συμμετέχει και συχνά πρωταγωνιστεί η Νότια Αφρική.
Αν πάρουν την εξουσία στη Ν.Αφρική πιο ριζοσπαστικές δυνάμεις και προχωρήσουν οι προσπάθειες για μια πιο δίκαιη διεθνή τάξη, θα δούμε στις επόμενες δεκαετίες την οικοδόμηση μιας δικαιότερης και παραγωγικότερης Ν. Αφρικής όπως σίγουρα ονειρεύτηκε ο Μαντέλα, όλοι οι Αφρικανοί επαναστάτες, όλοι οι επαναστάτες.
Γράφω για την Αφρική αλλά σκέφτομαι την Ελλάδα : Δεν υπάρχει εθνικός δρόμος. Δεν υπάρχει δρόμος της δραχμής. Ο δρόμος της ΚΕΑ, ο πανευρωπαϊκός δρόμος, που φαντάζει δονκιχωτικός, είναι ο μόνος ρεαλιστικός, είναι μονόδρομος. Μόνο έτσι μπορεί να γίνουν στέρεες, οριστικές και αμετάκλητες αλλαγές. Ο σοσιαλισμός θα είναι δημοκρατικός, διεθνής και διεθνιστικός ή δεν θα είναι σοσιαλισμός.
Χάρης ΠΟΛΙΤΟΠΟΥΛΟΣ
15 Ιανουαρίου 2014
δημοσιεύτηκε σ' totekmirio.gr
Η εντυπωσιακή συγκέντρωση αρχηγών και προσωπικοτήτων για το μνημόσυνο του Μαντέλα, υπογράμμισε την ακτινοβολία του και την νέα ακτινοβολία ολόκληρης της μαύρης Αφρικής. Ο Μαντέλα έχει μπει στο πάνθεο των ηρώων των αντί-ρατσιστικών και απελευθερωτικών αγώνων.
Η τεράστια όμως φήμη του οφείλεται στη συστράτευση των ιμπεριαλιστικών κύκλων και ΜΜΕ που βέβαια δεν ενδιαφέρονται για τον επαναστάτη αλλά για τον συμβιβαστή που έσωσε τους ρατσιστές, τις εξορυκτικές πολυεθνικές (ΚΑΙ ΤΟΥΣ ΛΑΟΥΣ) της Ν. Αφρικής από το μακελειό. Η δόξα αυτή ανήκει ΚΑΙ στον F.W. De Klerk που μπόρεσε να οδηγήσει τους δικούς του θερμοκέφαλους οπαδούς στο συμβιβασμό.
Τα 5 εκ. των λευκών ήταν διχασμένα. Τα ανώτερα στελέχη των μεγάλων πολυεθνικών και οι κάθε λογής μορφωμένοι επαγγελματίες όχι μόνο δεν φοβόντουσαν το τέλος του απαρτχάιντ αλλά προσβλέπαν και σε συγκεκριμένα οφέλη από την ομαλοποίηση των διεθνών σχέσεων της χώρας. Η "λαϊκή δεξιά" όμως το έτρεμε. Oι ανειδίκευτοι λευκοί μεροκαματιάρηδες ήξεραν πολύ καλά ότι οι “φυλετικά κατώτεροι μαύροι” μπορούσαν να τους πάρουν τις δουλειές την επόμενη μέρα. Είναι πλέον γνωστό ότι στην Νότιο Αφρική όπως και στη Μοζαμβίκη οι ρατσιστές είχαν ετοιμάσει τον εμφύλιο σε συνεργασία με “δωσίλογους” μαύρους.
Η δόξα της ειρηνικής υπέρβασης του απαρτχάιντ ανήκει ΚΑΙ σε έναν τρίτο ήρωα της ειρήνης - ίσως τον μεγαλύτερο του 20 αιώνα - στον άνθρωπο που τερμάτισε τον ψυχρό πόλεμο : στον Μιχαήλ Γκορμπατσώφ! Αυτός ουσιαστικά έβγαλε τον Μαντέλα από τη φυλακή. Αυτός έλυσε τα χέρια του Ντεκλέρκ.
Ποια θα ήταν η κατάληξη αν δεν υπήρχε συμβιβασμός ; Δεν μπορούμε να το ξέρουμε με βεβαιότητα, αλλά αν κρίνουμε από την Μοζαμβίκη την Ανγκόλα και τη Λ.Δ. Κονγκό οι θυσίες θα ήταν τρομακτικές και το βιοτικό επίπεδο θα αργούσε να ανακάμψει. Όμως η λύση που δόθηκε ήτανε κυριολεκτικά “επιδερμική”. Καταργήθηκαν οι φυλετικές διακρίσεις και έμεινε άθικτο το τερατώδες κοινωνικό σύστημα. Αυτά δεν αποτελούν καταδίκη του ιστορικού συμβιβασμού. Για να καταδικάσουμε τη λύση που δόθηκε πρέπει να αποδείξουμε ότι υπήρχε καλύτερη. Πρέπει να αποδείξουμε ότι το ANC και οι κομουνιστές μπορούσαν να κερδίσουν έναν εμφύλιο και ότι μετά το τέλος του θα είχαν πρόταση ανασυγκρότησης που θα απογείωνε την Νοτιοαφρικανική οικονομία για να την οδηγήσει, σε επίπεδα ανώτερα από τα σημερινά, μέσα στα χρόνια των θριάμβων του νεοφιλελευθερισμού, στα χρόνια του Μπους και του Μπλαιρ, και έχοντας απολέσει λευκούς επιστήμονες και ειδικευμένους εργάτες !
Πουθενά στην Αφρική η αριστερά δεν κατάφερε κάτι τέτοιο. Ούτε στην θρυλική Τανζανία του Νυερέρε - την μόνη ίσως χώρα στον κόσμο που κατάφερε μια ειρηνική κολεκτιβοποίηση. Ούτε στη δημοκρατική Σενεγάλη του Σενγκόρ ή στην πρωτοπόρα Γκάνα του Nκρούμα. Ούτε στην σταλινική Αιθιοπία του Μεγκίστου, ούτε στην Μπουρκίνα Φάσο του Θωμά Σανκάρα ούτε στη Μοζαμβίκη, ούτε στην Ανγκόλα, ούτε στη Ζάμπια, ούτε στην Ζιμπάμπουε. Όπου στην υπό-σαχάρια Αφρική αριστερές κυβερνήσεις διαφόρων αποχρώσεων προσπάθησαν κάποια ριζική κοινωνική αλλαγή ή ανατράπηκαν ή συμβιβάστηκαν με τις νεοφιλελεύθερες επιταγές ή οδήγησαν τις χώρες τους σε μεγάλες περιπέτειες. Όχι. Δεν ήταν εφικτός ο σοσιαλιστικός μετασχηματισμός εκείνη την εποχή. Ίσως ο Μαντέλα που δεν τόλμησε ριζικές ανατροπές στη χώρα του, να είχε διδαχθεί κάτι από τον Νυερέρε της Τανζανίας, που τις τόλμησε, αλλά αντιλήφθηκε γρήγορα τα εσωτερικά και εξωτερικά αδιέξοδα, συμβιβάστηκε, χάραξε μια ειρηνική, δημοκρατική διέξοδο για τη χώρα του και αποσύρθηκε, όπως και ο Μαντέλα.
Η παγκόσμια κρίση και η κρίση της Ν. Αφρικής ξαναθέτουν όμως το ζήτημα με δραματικό τρόπο: Μπορεί η αριστερά να προτείνει μια διέξοδο που δεν θα αναδιανείμει απλώς δικαιότερα τα έσοδα από εξορυκτικές δραστηριότητές αλλά θα απελευθερώσει τις παραγωγικές δυνάμεις και θα εξαλείψει την τρομερή σπατάλη της ανεργίας ; Και το πρόβλημα βέβαια δεν είναι αφρικανικό. Η Βενεζουέλα του Τσάβεζ έχει να προτείνει στο παγκόσμιο κίνημα κάτι περισσότερο από δικαιότερη κατανομή των πετροδολαρίων ; Η δικαιότερη κατανομή στηρίζει την εσωτερική ζήτηση και μπορεί να αποτελέσει το πρώτο βήμα για μια δημοκρατική ανάπτυξη αλλά χρειάζονται πολλές ακόμη ριζικές αλλαγές που συχνά υπερβαίνουν τα εθνικά σύνορα. Στην Νότια Αφρική δεν έχουμε ούτε καν δικαιότερη κατανομή…
Τα πράγματα όμως αλλάζουν εσωτερικά και διεθνώς.
Εσωτερικά, μέσα στη Νότια Αφρική, έρχεται στην κάλπη και στα πράγματα μια νέα γενιά που δεν γνώρισε ποτέ το απαρτχάιντ και δεν θεωρεί μεγάλη κατάκτηση το ότι μαύροι και λευκοί μπορούν να τρώνε στα ίδια εστιατόρια. Οι προβλέψεις είναι ότι το ΑΝC θα κερδίσει και τις φετινές εκλογές αλλά θα πέσει πολύ χαμηλότερα από το 60% των τελευταίων 20 ετών. Η σχέση του ΑΝC με τα συνδικάτα έχει κλονιστεί. Υπάρχει μεγάλη πολιτική κινητικότητα. Ανάμεσα στα 19 καινούργια κόμματα, που έχουν ξεφυτρώσει σε 9 μήνες, την μεγαλύτερη ταραχή προκαλούν οι Economic Freedom Fighters του Julius Malema τ. προέδρου της νεολαίας του ANC που διαγράφηκε με την κατηγορία ότι ξεσήκωνε το μίσος κατά των Afrikaners (“Ντώτσηδες" στα Ελληνικά της Ν. Αφρικής, είναι οι λευκοί άποικοι ολλανδικής καταγωγής). Λέγεται ότι οι Μαχητές της Οικονομικής Ελευθερίας έχουν σαν πρότυπο τους τον Θωμά Σανκάρα της Μπουρκίνα Φάσο και θέλουν να εφαρμόσουν τις πολιτικές του για να απαλλάξουν την Ν. Αφρική από την υπερβολική φτώχεια και αδικία.
Εξωτερικά η Κινέζικη ζήτηση και οι κινεζικές επενδύσεις αλλάζουν τα δεδομένα της ηπείρου και το αίτημα για μια δικαιότερη παγκόσμια οικονομική τάξη γίνεται όλο και πιο επιτακτικό. Η Ινδία κήρυξε πενθήμερο εθνικό πένθος για τον Μαντέλα. Θρήνησε έναν διακεκριμένο συναγωνιστή στον αγώνα για μια νέα παγκόσμια τάξη και βέβαια τον συμπατριώτη του Μαχάτμα Γκάντι. Πέρα από τα ΒRΙCS στα οποία συμμετέχει η Ν. Αφρική, νέο βάρος έχει αποκτήσει η διακρατική, Αφρικανική, διπλωματική, πολιτική, οικονομική και στρατιωτική συνεργασία, και βέβαια η Αφρικανική Ένωση και ο ΟΗΕ. Όλα αυτά είναι στην αρχή τους. Τα χειροπιαστά αποτελέσματα είναι λίγα. Οι μεγάλες δυνάμεις συνεχίζουν να παίζουν κυρίαρχο ρόλο. Όμως αυτές οι “κομψές τυπικότητες” που απαιτούν πάντα συμμετοχή των Αφρικανών, έχουν μια ορατή δυναμική. Σε όλα αυτά συμμετέχει και συχνά πρωταγωνιστεί η Νότια Αφρική.
Αν πάρουν την εξουσία στη Ν.Αφρική πιο ριζοσπαστικές δυνάμεις και προχωρήσουν οι προσπάθειες για μια πιο δίκαιη διεθνή τάξη, θα δούμε στις επόμενες δεκαετίες την οικοδόμηση μιας δικαιότερης και παραγωγικότερης Ν. Αφρικής όπως σίγουρα ονειρεύτηκε ο Μαντέλα, όλοι οι Αφρικανοί επαναστάτες, όλοι οι επαναστάτες.
Γράφω για την Αφρική αλλά σκέφτομαι την Ελλάδα : Δεν υπάρχει εθνικός δρόμος. Δεν υπάρχει δρόμος της δραχμής. Ο δρόμος της ΚΕΑ, ο πανευρωπαϊκός δρόμος, που φαντάζει δονκιχωτικός, είναι ο μόνος ρεαλιστικός, είναι μονόδρομος. Μόνο έτσι μπορεί να γίνουν στέρεες, οριστικές και αμετάκλητες αλλαγές. Ο σοσιαλισμός θα είναι δημοκρατικός, διεθνής και διεθνιστικός ή δεν θα είναι σοσιαλισμός.
Χάρης ΠΟΛΙΤΟΠΟΥΛΟΣ
15 Ιανουαρίου 2014
δημοσιεύτηκε σ' totekmirio.gr