Ζούμε σε στενό χρόνο και χώρο. Η προσοχή μας δεν λέει να ξεκολλήσει από την εβδομάδα και το μήνα, από την Ευρώπη και τις ΗΠΑ. Όμως ο αιώνας που τρέχει φέρνει μεγάλες αλλαγές και ο πλανήτης μας είναι πολύ μεγαλύτερος από την Ευρώπη και τις ΗΠΑ.
Αν το γεωπολιτικό κέντρο βάρος του κόσμου βρίσκεται ακόμα κάπου στη μέση του Ατλαντικού και κινείται ανατολικά προς τη Σαγκάη, τη Βομβάη και τη Τζακάρτα θα γείρει αργά ή γρήγορα και λίγο νοτιότερα προς το το Λάγκος και την Κινσάσα. Η σημασία της Ευρώπης όλο και θα μικραίνει.
Αν το γεωπολιτικό κέντρο βάρος του κόσμου βρίσκεται ακόμα κάπου στη μέση του Ατλαντικού και κινείται ανατολικά προς τη Σαγκάη, τη Βομβάη και τη Τζακάρτα θα γείρει αργά ή γρήγορα και λίγο νοτιότερα προς το το Λάγκος και την Κινσάσα. Η σημασία της Ευρώπης όλο και θα μικραίνει.
Η αριθμητική είναι απλή:
- ΟΙ ηπειρωτικές πληθυσμιακές προβλέψεις του ΟΗΕ για το τέλος του αιώνα έχουν την Ασία στην πρώτη θέση με 5 δις κατοίκους, την Αφρική δεύτερη με 4 δις, τη Βόρεια και Νότια Αμερική με 1,2 δις και την Ευρώπη μαζί με τη Ρωσία με 600 εκ. κατοίκους.
- Η γερασμένη Ευρώπη προβλέπεται να έχει χαμηλούς μακροπρόθεσμους ρυθμούς ανάπτυξης. Η γρήγορη οικονομική ανάπτυξη θα γίνει εκεί που περισσεύουν οι ανάγκες, οι νέοι άνθρωποι και οι φυσικοί πόροι. Πρώτα απ’ όλα στη φτωχότερη περιοχή του πλανήτη, την ΥΣΑ, την Υπό Σαχάρια Αφρική (ή “υποσαχαρική” όπως την λέει το ΥΠΕΞ). Έτσι η Νιγηρία θα περάσει κάποια στιγμή τη Γερμανία σε συνολικό ΑΕΠ και η Αφρική την Ευρώπη (περιλαμβανόμενης και της Ρωσίας). Η αστική αγορά της Αφρικής προβλέπεται να είναι διπλάσια από την Ευρωπαϊκή το 2050 και πενταπλάσια το 2100.
Γνωρίζοντας αυτή την μακροπρόθεσμη δυναμική, οι μεγάλες ευρωπαϊκές χώρες αλλά και πολλές μικρές, καθώς και η γειτόνισσα Τουρκία, έχουν δική τους εθνική “αφρικανική πολιτική”. Εμείς δεν έχουμε.
Η Τουρκία μέσα σε 10 χρόνια εικοσαπλασίασε το εμπόριο της με την Αφρική. Η Τουρκική διπλωματία και ο ίδιος ο Ερντογάν αλωνίζουν τις Αφρικανικές πρωτεύουσες. Κάποιες προσπάθειες του Γιώργου Παπανδρέου για τον απόδημο Ελληνισμό και την Ελληνική Βοήθεια είχαν κακό τέλος. Έπεσαν θύματα της εισβολής της πράσινων κλεπτοκρατών και θύματα της λιτότητας.
Μα έχουμε άμεσα προβλήματα που μας καίνε - θα πει κάποιος - με την ΥΣΑ του 2050 και του 2100 θα ασχολούμαστε ; Και έτσι κι αλλιώς οι “πολιτικές” χρειάζονται πόρους που δεν έχουμε. Πράγματι χρειάζονται πόροι για την υλοποίηση όποιας πολιτικής, αλλά πρώτα χρειάζεται επίγνωση και όραμα και πάντα υπάρχουν δράσεις με μηδενικό δημοσιονομικό κόστος και καλύτερη χρήση των υπαρκτών Ελληνικών και Ευρωπαϊκών πόρων.
Εντωμεταξύ σήμερα, όχι το 2050, η Αφρική έχει 54 ψήφους στον ΟΗΕ και η Ευρώπη 28. Σήμερα, όχι το 2050, πολλές χώρες της Αφρικής συμμετέχουν στον αγώνα των 77, στον ΟΗΕ, για να συμφωνηθούν διεθνείς κανόνες στην αναδιάρθρωση των χρεών. Σήμερα, όχι το 2050, κάποιοι Έλληνες επιχειρηματίες θα τολμήσουν να συναγωνιστούν, στην Αφρική, τα θηρία από ανατολή και δύση, χωρίς πλάτες. Σήμερα όχι το 2050 πρέπει να δούμε το μέλλον των “αφρικανικών σπουδών” στην Ελλάδα και της συνεργασίας με τα Αφρικανικά πανεπιστήμια, να δούμε πως θα αποκτήσει η Ελλάδα κάποιους ειδικευμένους επιστήμονες, πως θα αναστηθεί ο χώρος των ΜΚΟ και πως κράτος και ιδιώτες θα συμμετάσχουν ισότιμα στο πλήθος των δράσεων που χρηματοδοτεί η ΕΕ στην Αφρική αλλά και στη διαμόρφωση της ίδιας της Ευρωπαϊκής πολιτικής για την Αφρική.
Μπορούμε, από τώρα, να δώσουμε και να πάρουμε περισσότερα πράγματα από το γεωπολιτικό έμβρυο που είναι σήμερα η ΥΣΑ και από το γίγαντα που θα υψωθεί αύριο μπροστά μας.
Προς το παρόν η Ελληνική παρουσία στην Αφρική επαφίεται στον πατριωτισμό των μεταναστών, της εκκλησίας και των επιχειρηματιών και σε ότι προλαβαίνουν οι ισχνές διπλωματικές μας αποστολές και οι άμισθοι πρόξενοι. Χρειαζόμαστε εθνική πολιτική και στρατηγική για τις αναδυόμενες χώρες γενικά, για την Αφρική ειδικότερα και ιδιαίτερα για την ΥΣΑ. (Η βόρεια, αραβική, μεσογειακή Αφρική είναι κάτι διαφορετικό.)
Χάρης Πολιτόπουλος
Μάρτιος 2015.
Δημοσιεύτηκε στην ΑΥΓΗ στις 11 Απριλίου 2015