Η συνάντηση κορυφής της Αφρικανικής Ένωσης (Α.Ε.) στο Γιοχάνεσμπουργκ στις 14 -15 Ιουνίου πέρασε απαρατήρητη από τα ελληνικά ΜΜΕ. Τα κυρίαρχα δυτικά μέσα ασχολήθηκαν πρωτίστως με την Αντζελίνα Ζολί και με τον πρόεδρο του Σουδάν Αλ Μπασίρ, που καταζητείται από το διεθνές δικαστήριο της Χάγης. Οι 54 αρχηγοί κρατών της Αφρικής, όμως, δεν συγκεντρώθηκαν για τα ωραία μάτια της κυρίας Ζολί και η φιλοξενούσα κυβέρνηση της Ν. Αφρικής δεν έδειξε μεγάλη προθυμία να κάνει τον χωροφύλακα της Χάγης...
Ο πρόεδρος Μπασίρ επέστρεψε κανονικά στη χώρα του, παρά μια δικαστική απόπειρα να εμποδιστεί η έξοδός του από τη Ν. Αφρική. Στη στάση της αυτή η νοτιοαφρικανική κυβέρνηση του ANC είχε και τη συμπαράσταση των οργισμένων Αριστερών, των Economic Freedom Fighters του Julius Malema, που κατήγγειλαν τον ιμπεριαλιστικό χαρακτήρα της δίωξης, χωρίς να πάρουν ωστόσο θέση για τις κατηγορίες. Η δεξιά αντιπολίτευση ήταν βέβαια υπέρ της σύλληψης. Όποια και να είναι η αλήθεια για τη δράση του Μπασίρ στον πόλεμο του Νταρφούρ και όσο αρνητική γνώμη και να έχει κανείς για το καθεστώς του Χαρτούμ, η εξαιρετική ευαισθησία των δυτικών μέσων έχει κάποια σχέση με την κινεζική οικονομική παρουσία στο Σουδάν και με το γεγονός ότι το Χαρτούμ δεν έχει ποτέ αναγνωρίσει το κράτος του Ισραήλ... Πάντως, παρά τις δημοσιογραφικές φανφάρες για τον καταζητούμενο Μπασίρ, οι ίδιες οι ΗΠΑ, όταν ο Μπασίρ επισκέφθηκε τη Ν. Υόρκη, για τη Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ, δεν παραβίασαν το πρωτόκολλο της διπλωματικής ασυλίας. Έτσι κι αλλιώς οι ΗΠΑ δεν έχουν ποτέ αναγνωρίσει το δικαστήριο της Χάγης φοβούμενες μηνύσεις για τα δικά τους "επιτεύγματα". Συνεπώς η καταδίωξη του Αλ Μπασίρ είναι πρωτίστως επικοινωνιακή.
Πιο πραγματική αντιθέτως αποδείχθηκε η καταδίωξη του στρατηγού Καρακέ, αρχηγού των μυστικών υπηρεσιών της Ρουάντα, που συνελήφθη στο αεροδρόμιο Χήθροου, του Λονδίνου, στις 20 Ιουνίου, με βάση ευρωπαϊκό ένταλμα που είχε εκδοθεί στην Ισπανία το 2008 και αφορούσε σφαγές του 1994 αλλά και τη δολοφονία, το 1997, τριών Ισπανών που εργάζονταν για τους Γιατρούς του Κόσμου! Ήταν μια ενέργεια που ο πρόεδρος της χώρας Πολ Καγκάμε χαρακτήρισε "συνέχεια της αποικιοκρατίας" κατηγορώντας τους Βρετανούς για "αλαζονεία και περιφρόνηση" απέναντι στην Αφρική. Έτσι, τα βρετανικά ΜΜΕ και ο ίδιος ο Κάμερον απολογήθηκαν στους παλιούς τους φίλους για την πράξη τους αυτή και ξέσπασαν σε ρατσιστικές επιθέσεις εναντίον της ισπανικής Δικαιοσύνης, αλλά μοιάζει να θέλουν να τηρήσουν το ευρωπαϊκό δίκαιο. Η Ρουάντα του Καγκάμε και προφανώς του αρχηγού των μυστικών υπηρεσιών της αποτέλεσαν στο παρελθόν στενούς φίλους και συνεργάτες των Αγγλο-Αμερικανών. Η φιλία τους τελευταία δεν πάει καλά… Πάντως, ο στρατηγός Καρακέ θα έχει στο πλευρό του τη στήριξη μιας δυνατής ομάδας Βρετανών δικηγόρων, ανάμεσά τους και της Σέρι Μπλερ, της συζύγου του πρώην πρωθυπουργού. Όσο για την εγγύηση αποφυλάκισής του, που ορίστηκε στο ένα εκατομμύριο λίρες, μπορεί να είναι υψηλή, αλλά αυτό δεν θα πρέπει μάλλον να θεωρείται πρόβλημα...
Την ιστορική αυτή συνάντηση της Αφρικανικής Ένωσης άνοιξε ένα άλλο θύμα συστηματικής επικοινωνιακής καταδίωξης, ο νυν πρόεδρος της Αφρικανικής Ένωσης και πρόεδρος της Ζιμπάμπουε Ρόμπερτ Μουγκάμπε, με μια επίκληση να σιγήσουν οριστικά τα όπλα στην Αφρική μέχρι το 2020. Η ειρήνη και η σταθερότητα -τόνισε- είναι οι απαραίτητες συνθήκες για την επίτευξη των αναπτυξιακών μας στόχων. Η αστάθεια που επικρατεί σε ορισμένες περιοχές της αφρικανικής ηπείρου -είπε- καθιστά επείγουσα την ενεργοποίηση της αφρικανικής δύναμης άμεσης δράσης (African standby force). Πόσο ουσιαστικά "Αφρικανική" θα είναι αυτή η δύναμη, που φιλοδοξεί να είναι ετοιμοπόλεμη μέσα σε ένα χρόνο, απομένει να το δούμε. Οι φαντάροι θα είναι σίγουρα Αφρικανοί αλλά η χρηματοδότηση; Η ίδια η οργάνωση της Αφρικανικής Ένωσης, όπως υπογράμμισε ο πρόεδρος Ζούμα, δεν είναι οικονομικά ανεξάρτητη. Μεγάλο μέρος της χρηματοδότησής της προέρχεται από τις πλούσιες χώρες.
Η πρόεδρος της επιτροπής της Α.Ε., Κα Ζούμα (τ. σύζυγος του προέδρου Ζούμα), επαίνεσε τη συλλογική αφρικανική απόκριση στην κρίση της επιδημίας Έμπολα και αναφέρθηκε στη φτώχεια, την ανεργία και τους πολέμους που τρέφουν τις μεταναστευτικές ροές και οδηγούν στις τραγωδίες της Μεσογείου. Κάλεσε όλες τις χώρες να δώσουν μεγαλύτερη σημασία στην επισιτιστική ασφάλεια. (Αν και το ποσοστό των πεινασμένων μειώνεται στην Αφρική, οι απόλυτοι αριθμοί συνεχίζουν να αυξάνουν λόγω της ραγδαίας πληθυσμιακής αύξησης.) Όμως και η Ζούμα αποκρίνεται στα επικοινωνιακά δεδομένα. Οι μεταναστευτικές ροές προς την Ευρώπη και οι τραγωδίες της Μεσογείου είναι πολύ γνωστές αλλά είναι ασήμαντες σε σύγκριση με τις τεράστιες μεταναστευτικές ροές εντός της Αφρικής, που έχουν δημιουργήσει προβλήματα σε πολλές χώρες και στην ίδια τη Ν. Αφρική.
Παρά τη σημαντική πρόοδο των τελευταίων 10-20 ετών, η πείνα και οι αρρώστιες μαστίζουν πάντα το ένα τρίτο του πληθυσμού. Παράλληλα, στην τυπική σημερινή αφρικανική κοινωνία προχωράει η αστικοποίηση και γεννιέται μια "μεσαία τάξη", συνήθως το κορυφαίο ένα πέμπτο του πληθυσμού, με δυτική καταναλωτική ικανότητα και συμπεριφορά. Η ενοποίηση αυτών των αγορών θα διευκολύνει μιαν ανάπτυξη δυτικού τύπου, θα φέρει κεφάλαια και θα διευκολύνει την εγκατάσταση μεγάλων πολυεθνικών από Ανατολή και Δύση. Προωθείται συστηματικά από την Παγκόσμια Τράπεζα και οδήγησε στη δημιουργία μιας πρώτης ζώνης ελευθέρου εμπορίου στην οποία θα συμμετέχουν αρχικά 26 χώρες.
Κεντρικό θέμα της συνάντησης του Γιοχάνεσμπουργκ αποτέλεσε η λεγόμενη ατζέντα 2063 που υιοθετήθηκε προ διετίας και οραματίζεται τη γενικότερη ενοποίηση της ηπείρου, κατά τα ευρωπαϊκά πρότυπα. Ξεκινάει από μια ζώνη ελευθέρου εμπορίου, μια κοινή αγορά, φιλοδοξεί να αναλάβει την ανάπτυξη σύγχρονων διηπειρωτικών υποδομών και αν δεν μπορεί να καθιερώσει ένα κοινό νόμισμα, να έχει τουλάχιστον το δικό της Αφρικανικό Νομισματικό Ταμείο. Η δημιουργία και μιας αφρικανικής δύναμης άμεσης δράσης και ενός αφρικανικού μηχανισμού ασφάλειας στο πνεύμα "αφρικανικές λύσεις για αφρικανικά προβλήματα" περιλαμβάνεται σε αυτό το ευρύτερο πλαίσιο. Οι στόχοι είναι φιλόδοξοι αλλά δεν είναι ουτοπικοί σε κλίμακα 50ετίας.
Χάρης Πολιτόπουλος
δημοσιεύτηκε στην ΑΥΓΗ στις 28 Ιουνίου 2015
ΥΓ Το άρθρο δημοσιεύτηκε στις 28 αλλά είχε κλείσει από τις 25, όταν ανακοινώθηκε ότι με αφορμή το επεισόδιο Μπασίρ η κυβέρνηση της Ν. Αφρικής σκέπτεται την αποχώρηση της χώρας από το διεθνές δικαστήριο της Χάγης.
Ο πρόεδρος Μπασίρ επέστρεψε κανονικά στη χώρα του, παρά μια δικαστική απόπειρα να εμποδιστεί η έξοδός του από τη Ν. Αφρική. Στη στάση της αυτή η νοτιοαφρικανική κυβέρνηση του ANC είχε και τη συμπαράσταση των οργισμένων Αριστερών, των Economic Freedom Fighters του Julius Malema, που κατήγγειλαν τον ιμπεριαλιστικό χαρακτήρα της δίωξης, χωρίς να πάρουν ωστόσο θέση για τις κατηγορίες. Η δεξιά αντιπολίτευση ήταν βέβαια υπέρ της σύλληψης. Όποια και να είναι η αλήθεια για τη δράση του Μπασίρ στον πόλεμο του Νταρφούρ και όσο αρνητική γνώμη και να έχει κανείς για το καθεστώς του Χαρτούμ, η εξαιρετική ευαισθησία των δυτικών μέσων έχει κάποια σχέση με την κινεζική οικονομική παρουσία στο Σουδάν και με το γεγονός ότι το Χαρτούμ δεν έχει ποτέ αναγνωρίσει το κράτος του Ισραήλ... Πάντως, παρά τις δημοσιογραφικές φανφάρες για τον καταζητούμενο Μπασίρ, οι ίδιες οι ΗΠΑ, όταν ο Μπασίρ επισκέφθηκε τη Ν. Υόρκη, για τη Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ, δεν παραβίασαν το πρωτόκολλο της διπλωματικής ασυλίας. Έτσι κι αλλιώς οι ΗΠΑ δεν έχουν ποτέ αναγνωρίσει το δικαστήριο της Χάγης φοβούμενες μηνύσεις για τα δικά τους "επιτεύγματα". Συνεπώς η καταδίωξη του Αλ Μπασίρ είναι πρωτίστως επικοινωνιακή.
Πιο πραγματική αντιθέτως αποδείχθηκε η καταδίωξη του στρατηγού Καρακέ, αρχηγού των μυστικών υπηρεσιών της Ρουάντα, που συνελήφθη στο αεροδρόμιο Χήθροου, του Λονδίνου, στις 20 Ιουνίου, με βάση ευρωπαϊκό ένταλμα που είχε εκδοθεί στην Ισπανία το 2008 και αφορούσε σφαγές του 1994 αλλά και τη δολοφονία, το 1997, τριών Ισπανών που εργάζονταν για τους Γιατρούς του Κόσμου! Ήταν μια ενέργεια που ο πρόεδρος της χώρας Πολ Καγκάμε χαρακτήρισε "συνέχεια της αποικιοκρατίας" κατηγορώντας τους Βρετανούς για "αλαζονεία και περιφρόνηση" απέναντι στην Αφρική. Έτσι, τα βρετανικά ΜΜΕ και ο ίδιος ο Κάμερον απολογήθηκαν στους παλιούς τους φίλους για την πράξη τους αυτή και ξέσπασαν σε ρατσιστικές επιθέσεις εναντίον της ισπανικής Δικαιοσύνης, αλλά μοιάζει να θέλουν να τηρήσουν το ευρωπαϊκό δίκαιο. Η Ρουάντα του Καγκάμε και προφανώς του αρχηγού των μυστικών υπηρεσιών της αποτέλεσαν στο παρελθόν στενούς φίλους και συνεργάτες των Αγγλο-Αμερικανών. Η φιλία τους τελευταία δεν πάει καλά… Πάντως, ο στρατηγός Καρακέ θα έχει στο πλευρό του τη στήριξη μιας δυνατής ομάδας Βρετανών δικηγόρων, ανάμεσά τους και της Σέρι Μπλερ, της συζύγου του πρώην πρωθυπουργού. Όσο για την εγγύηση αποφυλάκισής του, που ορίστηκε στο ένα εκατομμύριο λίρες, μπορεί να είναι υψηλή, αλλά αυτό δεν θα πρέπει μάλλον να θεωρείται πρόβλημα...
Την ιστορική αυτή συνάντηση της Αφρικανικής Ένωσης άνοιξε ένα άλλο θύμα συστηματικής επικοινωνιακής καταδίωξης, ο νυν πρόεδρος της Αφρικανικής Ένωσης και πρόεδρος της Ζιμπάμπουε Ρόμπερτ Μουγκάμπε, με μια επίκληση να σιγήσουν οριστικά τα όπλα στην Αφρική μέχρι το 2020. Η ειρήνη και η σταθερότητα -τόνισε- είναι οι απαραίτητες συνθήκες για την επίτευξη των αναπτυξιακών μας στόχων. Η αστάθεια που επικρατεί σε ορισμένες περιοχές της αφρικανικής ηπείρου -είπε- καθιστά επείγουσα την ενεργοποίηση της αφρικανικής δύναμης άμεσης δράσης (African standby force). Πόσο ουσιαστικά "Αφρικανική" θα είναι αυτή η δύναμη, που φιλοδοξεί να είναι ετοιμοπόλεμη μέσα σε ένα χρόνο, απομένει να το δούμε. Οι φαντάροι θα είναι σίγουρα Αφρικανοί αλλά η χρηματοδότηση; Η ίδια η οργάνωση της Αφρικανικής Ένωσης, όπως υπογράμμισε ο πρόεδρος Ζούμα, δεν είναι οικονομικά ανεξάρτητη. Μεγάλο μέρος της χρηματοδότησής της προέρχεται από τις πλούσιες χώρες.
Η πρόεδρος της επιτροπής της Α.Ε., Κα Ζούμα (τ. σύζυγος του προέδρου Ζούμα), επαίνεσε τη συλλογική αφρικανική απόκριση στην κρίση της επιδημίας Έμπολα και αναφέρθηκε στη φτώχεια, την ανεργία και τους πολέμους που τρέφουν τις μεταναστευτικές ροές και οδηγούν στις τραγωδίες της Μεσογείου. Κάλεσε όλες τις χώρες να δώσουν μεγαλύτερη σημασία στην επισιτιστική ασφάλεια. (Αν και το ποσοστό των πεινασμένων μειώνεται στην Αφρική, οι απόλυτοι αριθμοί συνεχίζουν να αυξάνουν λόγω της ραγδαίας πληθυσμιακής αύξησης.) Όμως και η Ζούμα αποκρίνεται στα επικοινωνιακά δεδομένα. Οι μεταναστευτικές ροές προς την Ευρώπη και οι τραγωδίες της Μεσογείου είναι πολύ γνωστές αλλά είναι ασήμαντες σε σύγκριση με τις τεράστιες μεταναστευτικές ροές εντός της Αφρικής, που έχουν δημιουργήσει προβλήματα σε πολλές χώρες και στην ίδια τη Ν. Αφρική.
Παρά τη σημαντική πρόοδο των τελευταίων 10-20 ετών, η πείνα και οι αρρώστιες μαστίζουν πάντα το ένα τρίτο του πληθυσμού. Παράλληλα, στην τυπική σημερινή αφρικανική κοινωνία προχωράει η αστικοποίηση και γεννιέται μια "μεσαία τάξη", συνήθως το κορυφαίο ένα πέμπτο του πληθυσμού, με δυτική καταναλωτική ικανότητα και συμπεριφορά. Η ενοποίηση αυτών των αγορών θα διευκολύνει μιαν ανάπτυξη δυτικού τύπου, θα φέρει κεφάλαια και θα διευκολύνει την εγκατάσταση μεγάλων πολυεθνικών από Ανατολή και Δύση. Προωθείται συστηματικά από την Παγκόσμια Τράπεζα και οδήγησε στη δημιουργία μιας πρώτης ζώνης ελευθέρου εμπορίου στην οποία θα συμμετέχουν αρχικά 26 χώρες.
Κεντρικό θέμα της συνάντησης του Γιοχάνεσμπουργκ αποτέλεσε η λεγόμενη ατζέντα 2063 που υιοθετήθηκε προ διετίας και οραματίζεται τη γενικότερη ενοποίηση της ηπείρου, κατά τα ευρωπαϊκά πρότυπα. Ξεκινάει από μια ζώνη ελευθέρου εμπορίου, μια κοινή αγορά, φιλοδοξεί να αναλάβει την ανάπτυξη σύγχρονων διηπειρωτικών υποδομών και αν δεν μπορεί να καθιερώσει ένα κοινό νόμισμα, να έχει τουλάχιστον το δικό της Αφρικανικό Νομισματικό Ταμείο. Η δημιουργία και μιας αφρικανικής δύναμης άμεσης δράσης και ενός αφρικανικού μηχανισμού ασφάλειας στο πνεύμα "αφρικανικές λύσεις για αφρικανικά προβλήματα" περιλαμβάνεται σε αυτό το ευρύτερο πλαίσιο. Οι στόχοι είναι φιλόδοξοι αλλά δεν είναι ουτοπικοί σε κλίμακα 50ετίας.
Χάρης Πολιτόπουλος
δημοσιεύτηκε στην ΑΥΓΗ στις 28 Ιουνίου 2015
ΥΓ Το άρθρο δημοσιεύτηκε στις 28 αλλά είχε κλείσει από τις 25, όταν ανακοινώθηκε ότι με αφορμή το επεισόδιο Μπασίρ η κυβέρνηση της Ν. Αφρικής σκέπτεται την αποχώρηση της χώρας από το διεθνές δικαστήριο της Χάγης.